در جستجوی فرزندان صبح / مصاحبه با حسین عشقی

سلام بر مفقودین و پیکر مطهرشان که همدمی جز نسیم صحرا و پناهی جز مادرشان فاطمه زهرا (س) ندارند. شاید در دنیا هیچ اندوهی بالاتر از بی‏نشانه ماندن برای عزیزی که نمی‏دانی کجاست، نباشد. مفقودالاثر بودن را تنها دلی می‏تواند بشناسد که چشم‏هایش را به در انتظار ایستانیده و طاقتفرسایی روزها را در پس روزهای بی انتها و تلخ تجربه کرده باشد. خانواده شهید به مزار شهیدشان می‏رود و خانواده اسیر امیدوارانه منتظر می‏ماند اما خانواده مفقودالاثر، صبر ایوب و‏ هاجر و دل زینب را وامداری می‏کند. روایت مفقودالاثرها، حکایت عاشقانه مردان راستینی است که در قاموس حق و باطل همواره داستانی بی انتها دارند و هرکه در این راه و برای کشف راه و نشانه آنان می‏رود، باید عاشق باشد. با برادر جانباز « حسین عشقی » که در بسیاری از عملیات‏های محورهای غرب و جنوب غرب در واحد تخریب و تعاون رزمی در جبهه حضوری فعال داشته و از بعد جنگ مسئول گروه تفحص تیپ 21 امام رضا(علیه السلام) و در حال حاضر فرمانده قرارگاه حفظ ابنیه و آثار سرزمینی دفاع مقدس خوزستان و مسئول قرارگاه عملیاتی کمیته جستجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح است، به واکاوی مسئله تفحص می‏پردازیم.

شکل گیری گروه‏های تفحص
از همان ابتدای دفاع مقدس با تشکیل تعاون رزمی در یگان‏های رزم، کار انتقال پیکر مطهر شهدا از خطوط مقدم نبرد به پشت جبهه و پست‏های تخلیه شهدا به معراج شهدا در خط و سپس معراج شهدای مناطق غرب و جنوب انجام می‏شد.
بعد از سال 63 و عملیات «بدر» با تشکیل گردان‏های «انصار المومنین» کار تخلیه پیکر شهدا و مجروحان انسجام بهتری گرفت. این گردان که مرکز آن به عنوان تیپ 26 انصار‌المومنین در نیروی زمینی سپاه تشکیل شده بود، حتی بعد از عملیات‏ها که بعضی جاها مواضع تثبیت نمی‏شد و نیروهای رزمنده مجبور بودند از آن خطوط اولیه عقب بنشینند، با کمک بچه‏های اطلاعات و تخریب، بعضی از پیکرهای مطهر شهدا را از خطوط نیروهای متجاوز بعث به عقب منتقل می‏کردند.
بعد از پایان جنگ با توجه به آمار مفقودین و آمار بعضی از اسرایی که ثبت نام شده بودند، بحث تفحص پیکر مطهر شهدا وارد فاز جدیدی شد. بعضی یگان‏هایی که در خط بودند، گاهی اگر می‏توانستند پیکر مطهر شهدا را می‏دیدند، تخلیه می‏کردند. بعد از پذیرش قطعنامه، کار پیگیری تفحص شهدا را تیپ 26 انصار المومنین انجام می‏داد، از طرفی سردار باقرزاده - که رئیس ایثارگران ستاد کل نیروهای مسلح بود- موضوع پیگیری مفقودان را با طرح «در جستجوی نور» شروع کرد.
بعد از آن سازمانی تحت عنوان سازمان کمیته جستجوی مفقودین تشکیل شد که ابتدا کار نظارتی و سیاستگذاری بر گروه‏های تفحص نیروهای زمینی سپاه و گاهی هم برادران ارتش را انجام می‏داد. در یک برهه از زمان و با توجه به ضرورت و نیاز کمیته جستجوی مفقودین، ستاد کل نیروهای مسلح با تشکیل گردان‏های اضطراری و نیروهای زبده برای جستجوی مفقودین، کار را رسما به صورت اجرایی آغاز کرد که هنوز هم روند آن ادامه دارد.

برادر عشقی نفر وسط - تفحص در منطقه عملیاتی فکه عراق سال 80

گروه تفحص تیپ 21 امام رضا(ع)
گروه تفحص تیپ مستقل زرهی 21 امام رضا(ع) از ابتدای سال 71 فعالیت خود را شروع کرد و در ابتدای کار، گروه‏های تفحص اعزامی به منطقه، فاصله یک ماه تا 45 روز ماموریت داشتند و گروه‏های بعدی بنا به ضرورتی که ستاد کل نیروهای مسلح اعلام می‏کرد، جایگزین می‏شدند.
اولین باری که گروه تفحص 21 امام رضا(ع) کار خود را آغاز کرد، تیر سال 71 در منطقه فکه شمالی بود. این گروه در مدت یک ماه باوجود مشکلات زیادی که بود، توانست پیکر 76 شهید را از مناطق عملیاتی والفجر یک کشف و تخلیه کند. ماموریت دوم که اولین ماموریت برون مرزی در کردستان عراق بود، حدود چهل روز در داخل خاک عراق «استان اربیل» به طول انجامید که 79 پیکر شهید کشف شد.
ماموریت سوم در اسفند 72 در منطقه عملیاتی فکه و شلمچه کار شد. این ماموریت قرار شد که برون مرزی باشد اما با توجه به مشکلاتی که به وجود آمد، ماموریت انجام نشد. سرانجام نیروهای تفحص، در داخل خاک ایران کمی در منطقه فکه و کمی در منطقه شلمچه کار کردند و توانستند تنها پیکر چهار شهید را کشف کنند.
ماموریت چهارم در مهر 73 در منطقه حاج عمران بود که بحث برون مرزی به یکسری مشکلات برخورد کرد اما نیروهای تفحص با ارتباطی که با رابطان عراقی برقرار کرده بودند، درمدت 20روز پیکر 55شهید را در آنجا کشف و تخلیه کردند. تیرماه 74، به مدت 45 روز نیروهای تفحص تیپ 21 امام رضا(ع) در جاده امام رضا- شلمچه مشغول به کار شدند و پیکر 20 شهید را کشف کردند که در این ماموریت راننده بیل مکانیکی بر اثر انفجار مین آسیب دید و کمی کار دچار مشکل شد.
آخرین ماموریتی که گروه تفحص تیپ امام رضا(ع) داشت، از اسفند 79 شروع شد و تا شهریور 83 ادامه پیدا کرد و با همکاری سه چهار یگان دیگر موفق شد تعداد 289 پیکر مطهر شهید مربوط به عملیات والفجر مقدماتی را کشف و تخلیه کند و در 3 مرحله تبادل با کشور عراق، پیکر مطهر 289 شهید را به خاک وطن منتقل کند.

سختی‏ها و موانع مختلف کار تفحص
کار تفحص چندان راحت و ساده نبود. جدای از اینکه بالاخره موانع و مشکلاتی مثل آلودگی میادین مین وجود داشت، کارشکنی‏هایی توسط نیروهای بعثی موقعی که در داخل خاک عراق انجام می‌شد هم مطرح بود.کردستان عراق با توجه به شرایط منطقه« خودمختار ی»درزمان صدام معدوم و حضور گروهک‏های منحل مثل کوموله و دموکرات‌و بعضی‌از گروهک های ضد انقلاب، مشکلات خاص و پیچیده ای داشت‌.به طور مثال در مرداد سال 72 در داخل کردستان‌عراق، مشغول کار بودیم .با اینکه نیرو های جلال طالبانی و بارزانی به عنوان محافظ همراه ما بودند ومسئول گروه محافظان‌هم پسر فرماندار حاج عمران بود، اما با این حال از سوی ضد انقلاب مکرر تهدید می شدیم‌...

ادامه دارد...
طیبه ثابت