واژه «گمنام» در فرهنگ معین و لغتنامه دهخدا به معنای «بی نام و نشان» و «خمول» بکار رفته
و در مقابل شهرت و معروفیت قرار گرفته است.
در زبان انگلیسی نیز از آن با anonym (شخص بی نام)، cenotaph (مقبره سرباز گمنام)،
unknown (ناشناخته ، مجهول، گمنام، بی شهرت) یاد می شود.
گمنامی و گمنام بودن در سیره ، روش و منش اسلامی از فضیلت والا و خاصی برخوردار بوده
و روایات بسیاری درباره انسانهایی که خود را به چنین خصلتی ملزم دانسته اند، آمده است.
بزرگان دینی نیز در سیر و سلوک و شیوه عملی خود، گمنامی را شعبه ای از خلوص در عمل و نیت می پنداشتند
و همواره برای تقرب به خداوند متعال از این اصل اساسی بهره می جستند.
با شروع جنگ تحمیلی ادبیات گمنامی در حوزه دفاع مقدس شکل دیگری به خود گرفت.
هنگامی که رزمندگان دلاور ایران اسلامی در برابر تجاوز دشمن بعثی و عراقی قرار گرفتند،
در آن هنگامه عملیات و نبردهای شدید، برخی از پیکرهای مطهر شهدا امکان برگشت به عقبه خودی نداشت
و بعد از جنگ تحمیلی نیز ابدان شریفشان سالها در زیر آفتاب سوزان ماند.
بعد از پایان جنگ، تفحص و جستجو برای کشف و شناسایی شهدای مفقود در غرب و جنوب کشور شروع شد.
از میان شهدای مفقود الاثری که در جریان تبادل شهدا و تفحص کشف شد،
(آنانی که برایشان نام و اعتبار محلی از اعراب نداشت)
بسیاری از شهدا از علائم هویت یاب همچون پلاک برخوردار نبودند،
بنابراین نام و شناسنامه شان شناسایی نشد
و بدین صورت مفتخر به «شهید گمنام» شدند.